Elektroniczny System Poboru Opłat viaTOLL jest obowiązkowy dla wszystkich pojazdów samochodowych oraz zespołów pojazdów o DMC > 3,5 t., a także dla autobusów niezależnie od ich dopuszczalnej masy całkowitej. Kierowcy pojazdów lekkich (o DMC ≤ 3,5 t.) podróżujący płatnymi odcinkami autostrad zarządzanych przez GDDKiA (A2 Konin-Stryków i A4 Bielany Wrocławskie – Sośnica) mogą dobrowolnie skorzystać z systemu viaTOLL za pośrednictwem usługi viaAUTO.
Przychody
Wszystkie przychody wygenerowane przez system viaTOLL trafiają na konto Krajowego Funduszu Drogowego (KFD) i przeznaczane są na dalsze inwestycje w rozbudowę oraz modernizację istniejącej infrastruktury drogowej w Polsce. Od 1 lipca 2011 r. na konto KFD wpłynęło łącznie ponad
4,7 mld zł z tytułu opłat drogowych. Na tę kwotę składają się zarówno opłaty uiszczane
przez kierowców pojazdów ciężkich i lekkich drogą elektroniczną za pośrednictwem systemu viaTOLL (łącznie 4 mld zł, z czego wpływy za przejazdami lekkimi wyniosły 13 mln), jak i płatności wnoszone w sposób tradycyjny przez kierowców pojazdów lekkich, korzystających z płatnych odcinków autostrad zarządzanych przez GDDKiA (w sumie 641 mln zł).
Statystyki dotyczące użytkowników pojazdów o DMC > 3,5 t.
W lipcu 2011 r. w systemie viaTOLL zarejestrowanych było nieco ponad 300 000 pojazdów.
Po 4 latach funkcjonowania elektronicznego poboru opłat drogowych liczba ta wzrosła do ponad 880 000. Jeżeli chodzi o kraj pochodzenia, to prawie 62% wszystkich pojazdów zarejestrowanych
w systemie pochodzi z Polski, przy czym w przypadku samochodów o DMC > 3,5 t. odsetek ten wynosi ponad 59%, a w przypadku autobusów – ponad 60%. Wśród zagranicznych użytkowników poruszających się samochodami ciężarowymi o DMC > 3,5 t. najliczniejszymi grupami są Niemcy (6%), Litwini (3,8%), Czesi (3,5%) oraz Rosjanie (3,2%). Jeżeli pod uwagę weźmiemy jednak autobusy, proporcje te prezentują się nieco inaczej. Najwięcej zarejestrowanych w systemie autobusów pochodzi z takich państw jak: Niemcy (12,5%), Czechy (3,3%), Ukraina i Węgry (po 2,2%). Autobusy rosyjskie stanowią jedynie 0,7% wszystkich zarejestrowanych w ramach systemu.
Proekologiczny efekt działania systemu viaTOLL
Dzięki umiejętnemu zróżnicowaniu stawek opłat (najniższe przewidziane są dla nowoczesnych pojazdów spełniających najbardziej restrykcyjne normy emisji spalin) system viaTOLL w krótkim czasie stał się bardzo efektywnym narzędziem polityki środowiskowej. W rezultacie, na polskich drogach wyraźnie przybywa pojazdów z homologacjami Euro 4, Euro 5 i Euro 6. Jednocześnie zmniejsza się liczba pojazdów starszych i bardziej szkodliwych dla środowiska. Przykładowo,
w listopadzie 2011 r. największy udział w rejestracjach miały pojazdy o klasie kolejno Euro 3 (33%)
i Euro 5 (23%). Dwa lata później, w październiku 2013 r., proporcje te się odwróciły
– liczba pojazdów w klasie Euro 5 (31,26%) przewyższyła liczbę pojazdów reprezentujących klasę Euro 3 (28,25%). Obecnie aż 37% samochodów zarejestrowanych w systemie viaTOLL to pojazdy klasy Euro 5. 23% reprezentuje klasę Euro 3, a kolejne 14% – Euro 4. Już tylko co dziesiąty pojazd poruszający się po polskich drogach (9%) przynależy do najmniej ekologicznej klasy Euro 0.
Co ciekawe, w ciągu ostatnich 6 miesięcy zaobserwowano blisko dwukrotny wzrost liczby pojazdów spełniających najbardziej rygorystyczną normę EURO 6 – obecnie stanowią one blisko 5% wszystkich samochodów zarejestrowanych w systemie.
